Geen stilte, maar luidop de namen noemen!

Op 30 juli 2024 organiseerde de stichting Eerherstel Mariënburgvoor een herdenking voor de contractarbeiders die omkwamen op 30 juli 1902 op Plantage Mariënburg.

Het was de 2^e keer dat de 24 Hindostaanse contractarbeiders die omkwamen, omdat zij opkwamen voor hun recht op een menswaardig bestaan tijdens de militaire beschieting op 30 juli 1902 te plantage Mariënburg, in Nederland werden herdacht.
Het motto van de herdenking dit jaar was: “Geen stilte, maar luidop de namen noemen”.

De plechtige herdenking werd geopend met de Gayatri Mantra (gebed) ingeleid door de zanger en muzikant Bisoen Biharie op de harmonium met betrokkenheid van de aanwezigen. Daarna speelde Bisoen Biharie op harmonium het Surinaamse en Nederlandse volkslied, waarmee de historische band tussen beide landen nadrukkelijk voelbaar werd.

Hierna werd, volgens goed Hindoestaans gebruik ter nagedachtenis aan de slachtoffers, een dia (licht in een aardepotje) aangestoken. Dit gebeurde door de heer Srigopal (1938) die jaren in de suikerfabriek van Mariënburg heeft gewerkt.

Vervolgens werd door het aanwezige multiculturele publiek, jong en oud, veelal in het wit gekleed, een witte roos neergelegd op een geïmproviseerd monument in de zaal van de Algemene Hindoe Basisschool, terwijl bij iedere roos luidop de naam van één van de omgekomen slachtoffers werd genoemd door de dagvoorzitter.

Op die manier werd een stukje eerherstel gegeven aan de personen die omkwamen, terwijl zij niet de daders waren die de plantage directeur James Mavor hadden doodgekapt, maar enkel in verzet kwamen tegen de militairen, met als doel de gearresteerde arbeiders te bevrijden.

De namen werden bewust zonder contractnummer voorgelezen. Contractnummers geven immers aan dat de beleidsmakers de contractarbeiders als werkkrachten zagen. In de lezing van professor Chan Choenni (later in het programma) werd hier uitvoerig over verteld.

Z.E. Chandrikapersad Santokhi, President van Suriname, sprak vervolgens de aanwezigen toe middels een speciale videoboodschap. De President gaf te kennen verheugd te zijn dat Stichting Eerherstel Mariënburg de bijeenkomst had georganiseerd en aandacht vraagt voor de historie en plannen heeft om Mariënburg te helpen ontwikkelen. President Santokhi gaf aan de stichting Eerherstel Mariënburg te ondersteunen en verder uit te zoeken hoe er samen met alle betrokkenen in Suriname en de Nederlandse overheid een genoegdoening kan komen voor Mariënburg.

Prof. Chan Choennie, de adviseur van stichting Eerherstel Mariënburg, nam in een onderhoudende lezing het publiek mee in de geschiedenis van Mariënburg, met name de gebeurtenissen op 29 en 30 juli 1902.

Dhr. Ranjan Akloe, secretaris van stichting Eerherstel Mariënburg, tevens de trekker van deze bijeenkomst, begon zijn betoog met een speciaal door hem geschreven gedicht over de gebeurtenissen op 30 juli 1902.
Hij vervolgde met een pleidooi waarin hij stelde dat:
1- De zoektocht naar het massagraf hervat moet worden.
2- Indien er excuses van de Nederlandse Overheid komen, dan dit omgezet moet worden in daden, bijvoorbeeld door de inzet van het Nederlands Forensisch Instituut bij de zoektocht naar het massagraf.
3- In Den Haag een monument 1902 wordt geplaatst op het Hobbemaplein, in samenwerking met het bedrijfsleven, de gemeente en andere actoren.

(Het volledige betoog van dhr. Ranjan Akloe is elders op de website te lezen.)

Dhr. Rahied Abdoel, de ontwerper en maker van het herdenkingsmonument op Mariënburg ( dat werd onthuld in 2022) vertelde hoe hij de opdracht kreeg om het monument te ontwerpen en hoe hij geïnspireerd werd om het reliëf monument te vervaardigen. Het monument beeldt o.a. de confrontatie van de contractarbeiders op de militairen uit en de beschieting door de militairen op de contractarbeiders.

Hierna was het moment aangebroken om rechtstreeks in verbinding te komen met Mariënburg in Suriname waar op dat moment de kranslegging plaatsvond bij het herdenkingsmonument. Een uniek moment waardoor de aanwezigen in de zaal getuigen waren van de daadwerkelijke kranslegging voor de gevallenen van 30 juli 1902 op de plaats-delict in het Stafdorp Mariënburg en de Laan der Verzetsstrijders in district Commewijne, Suriname. 

Juf Kavita Jewlal, directeur-bestuurder van de Algemene Hindoe Basisschool, met haar familie op vakantie in Suriname, was speciaal hiervoor van Paramaribo naar Mariënburg gereisd om de videoverbinding tot stand te brengen, zodat het publiek in de zaal dit kon zien en horen.

Het bestuur van de stichting Gevallen Helden 1902 van Paramaribo had het tijdstip van de kranslegging speciaal overlegd zodat het samen viel met het podiumprogramma van stichting Eerherstel Mariënburg in Den Haag. Voordat de pandit en een maulana (geestelijken) de bloemen legden gingen zij voor in gebed.
Dhr. Dharm Mungra, voorzitter van de stichting Gevallen Helden 1902, ging in zijn toespraak in op deze zeer trieste gebeurtenis in de geschiedenis van contactarbeiders. Het was een bijzonder ogenblik dat het publiek in de zaal deze ceremonie in Suriname live kon meemaken en ook live beelden kon zien van de vervallen gebouwen, de Stijlerij en de directeurswoning op het stafdorp van Mariënburg.

Hierna was het tijd voor een speciaal voor deze bijeenkomst gecomponeerd lied over de gebeurtenissen van 1902. Dit lied is geschreven en werd gezongen in het Sarnámi door de zanger Bisoen Biharie. Het is de bedoeling dat dit lied wordt gearrangeerd, opgenomen en er, met Nederlandse ondertiteling, een videoclip wordt gemaakt, zodra de middelen hiervoor er zijn.

Mevr. Hariette Mingoen, voorzitter van de stichting Stichji (Herdenking Javaanse Immigratie), tevens betrokken bij de stichting Eerherstel Mariënburg, droeg een tweetal gedichten op van Surianto en Robby Soekatma met het thema Javaanse contractarbeid.

Mevr. Hanna Mitra, ex-politica en docent op de Haagse Hogeschool, hield een pleidooi om het verhaal van Mariënburg op te nemen in de geschiedenisboeken van de Nederlandse scholen.

Mevr. Shanu Boedhoe, spokenword-artist, droeg een gedicht voor in het Sarnámi dat de weemoed uitstraalde van een vrouw, die haar man mist die als contractarbeider vanuit India is vertrokken naar Suriname

Mevr. Rosemary Samadhan, penningmeester van stichting Eerherstel Mariënburg vroeg allereerst een applaus voor de dagvoorzitter, mevr. Pari Akloe, die de bijeenkomst voortreffelijk leidde. Zij gaf aan dankbaar te zijn dat er ruim 250 personen gehoor hebben gegeven aan de oproep om aanwezig te zijn bij de herdenking. Dit betekent dat dit onderwerp ook aandacht heeft binnen de gemeenschap van Nederland. Vervolgens vertelde zij over het ontstaan van stichting Eerherstel Mariënburg en stelde de bestuurs- en teamleden voor. Vervolgens gaf zij een update door middel van recente foto’s via een PowerPoint presentatie en dat er gesprekken zijn gevoerd met diverse relevante stakeholders. Ze vertelde ook dat er renovatieplannen en tekeningen zijn gemaakt door een welbekende architect en hoe de stichting er nu voor staat. De stichting is nu ruim anderhalf jaar in gesprek met de autoriteiten zowel in Suriname als in Nederland. Het wordt tijd dat Stichting Eerherstel Mariënburg toestemming van de Surinaamse Overheid krijgt om door te gaan met de plannen voor Mariënburg welke de bevolking van Mariënburg als eerste ten goede moet komen. De toespraak van de President is hoopgevend! Nu nog de schriftelijke verklaring van de regering van Suriname om de vervallen directeurswoning te (her)-ontwikkelen tot een multifunctionele ruimte waar de Mariënburgers trots op kunnen zijn. Er gebeurt de laatste tijd veel op Mariënburg, er is wat gebouwd maar nu ligt het weer stil. Ten slotte doet zij een oproep aan de aanwezigen de stichting te ondersteunen en te doneren in de collectebus.

Met een korte Zumba-demonstratie werd aandacht gevraagd voor meer bewegen voor ouderen in Suriname, door ruimte te creëren in de renovatieplannen voor bijvoorbeeld een buurthuis op Mariënburg.

Dhr. Soelin Biharie van de Algemene Hindoe Basisschool kwam als laatste spreker aan het woord. Hij vertelde waarom de school, 30 jaar geleden, is opgericht, en dat er veel over de geschiedenis van Suriname wordt verteld aan de leerlingen en dat stg. Eerherstel Mariënburg altijd welkom is om haar activiteiten op de school te organiseren.

Mevr. Pari Akloe sloot de bijeenkomst af door iedereen op te roepen het contactformulier in te leveren en wenste allen een goede voortzetting van de middag en een maaltijd te nuttigen.

Na afloop werden de geofferde bloemen van het geïmproviseerde monument in de zaal gebracht naar het Hindostaans immigratie monument op het Hobbemaplein.

Het vrijwilligers team van mevr. Chamely Gharbaran heeft zorg gedragen dat een heerlijke maaltijd werd geserveerd. Ook waren er verse bollen, een traktatie van mevr. Arthi Janki en mevr. Gharbaran. De aanwezigen mochten na afloop ook een potje afrikaantjes (gele bloemen) meenemen die door deze dames ter beschikking waren gesteld.

De stichting Eerherstel Mariënburg kijkt met tevredenheid terug op deze herdenking die bezocht werd door ruim 250 bezoekers en mede dankzij  vrijwilligers en grote belangstelling een succes is geworden.

Het ontvangstcomité bestond uit vrijwilligers van stichting Ouderen Aan Het Woord.

Powerpoint opzet/presentatie en fotografie was in handen van studente Ashwari Akloe. Bestuurslid Dann Karto heeft zich ook ingezet te fotograferen.

Er was een Youtube-LIVE streaming opgezet via het Youtube Kanaal van de Algemene Hindoe Basisschool. Deze streaming is nog terug te zien.

Dank aan de ouders van leerling Shaya die de te offeren rozen hebben gesponsord.

Ten slotte: Mede door de inzet van vele vrijwilligers, waaronder het personeel van de school, is deze herdenkingsbijeenkomst naar tevredenheid verlopen. Het bestuur bedankt een ieder die een bijdrage heeft geleverd aan deze zeer geslaagde herdenkingsbijeenkomst. Een speciaal woord van dank gaat naar de Gemeente Den Haag voor de verkregen subsidie bij deze activiteit in het kader van de Herdenking Koloniaal Verleden.

 

Door iets te herdenken, toon je medeleven en erkenning voor een gebeurtenis, ongeacht persoonlijke betrokkenheid. Herdenken creëert sociale verbondenheid en ruimte voor emoties en ontwikkeling.